VŨ-HỮU-SAN
&Thế-Giới của Nước
|
|
|
|
|
|
Trở lại các diễn tiến của trận hải chiến Hoàng Sa. Ngay sau khi nhận đuợc lệnh tác xạ chuyển đi từ soái hạm HQ-5, các chiến hạm VNCH đồng loạt khai hỏa vào mục tiêu được chỉ định là các chiến hạm địch đối đầu. Các khẩu đại bác 40 ly và 20 ly tác xạ rất chính xác và hiệu quả v́ có nhịp bắn nhanh và mục tiêu lớn lại nằm trong tầm tác xạ hữu hiệu. Các khẩu đại bác 76 ly trên Khu Trục Hạm Trần Khánh Dư tác xạ cũng rất chính xác nhưng nhịp bắn không được nhanh v́ hệ thống kiểm xạ viễn khiển bị hỏng. Những giàn đại pháo 127 ly trên các Tuần Dương Hạm Trần B́nh Trọng và Lư Thường Kiệt có nhịp bắn chậm hơn trong lúc các chiến hạm đôi bên vận chuyển với vận tốc cao nên rất khó nhắm vào mục tiêu. Riêng Hộ Tống Hạm Nhật Tảo HQ-10 v́ chỉ c̣n một máy chánh nên xoay trở rất khó khăn và chậm chạp, giàn radar bất khiển dụng, t́nh trạng kỹ thuật không đuợc khả quan nên lâm vào t́nh thế rất bất lợi.
Với chiến thuật "tốc chiến, tốc thắng", các chiến hạm VNCH chiếm được thượng phong v́ bắn trước với cỡ súng lớn hơn. Các tầu Trung Cộng bị thiệt hại nhiều trong những phút đầu tiên này nhưng cũng bắn trả mănh liệt. Trên Tuần Dương Hạm Lư Thường Kiệt HQ-16 thuộc phân đội Bắc, lệnh tác xạ của Hạm Trưởng, HQ Trung Tá Lê Văn Thự, được đáp ứng ngay bằng quả đạn đầu tiên của khẩu đại pháo 127 ly do Trung Úy Ất làm trưởng khẩu. Sau đó, các khẩu đại bác 40 ly và 20 ly từ trước mũi đến sau lái thi nhau bắn vào tầu địch. Giống như như HQ-5, vũ khí chính của Tuần Dương Hạm Lư Thường Kiệt là khẩu đại pháo 127 ly (5 inch) đặt tại sân trước. Cũng ở sân trước, đàng sau của khẩu đại pháo là giàn đại bác 40 ly đôi (2 ṇng) nằm một tầng cao hơn ngay dưới đài chỉ huy. Hai bên hông đài chỉ huy là các khẩu đại bác 20 ly đôi (2 ṇng). Tại sân sau có các khẩu đại bác 40 ly đơn, một bên tả hạm, một bên hữu hạm.
Sau đây là lời tường thuật của của một nhân chứng, sĩ quan hải hành Đào Dân (khóa 18 SQ/HQNT?) có mặt trên đài chỉ huy HQ-16 trong lúc xảy ra trận hải chiến:
"Cả chiến hạm như bị giật lùi v́ tiếng khai hỏa của đại pháo 127 ly. Những người trên đài chỉ huy chú tâm đến nỗi ai cũng có cảm tưởng ḿnh nh́n thấy được đường đi của viên đại bác dầu tiên. Rồi tiếng nổ dồn ập của khẩu đại bác 40 ly đôi trước mũi và khẩu 40 ly đơn sau lái hữu hạm,cùng với tiếng nổ liên hồi của đại bác 20 ly làm thành một ḥa âm khó tả. Khói thuốc súng từ trước mũi, sau lái, bong trên phía sau và ngay đài chỉ huy phía dưới bay lên làm mờ cả một vùng trời trên mhiến hạm ... Từ lỗ tṛn của ổ đại bác 127 ly trước mũi, Trung Úy Ất đă đứng hẳn người lên, nhô cả thân ḿnh lên trên ụ súng để tân mắt chứng kiến kết quả của những viên đạn đang nổ, điều chỉnh những sai sót. Tiếng oang oang thường ngày của Ất được dịp phát ra từ đó mà ở đài chỉ huy chúng tôi c̣n nghe được. "Lên hai độ", "xuống một độ", "bên phải", "bên trái một chút". Cả đài chỉ huy cùng chăm chú theo dơi từng viên đại pháo phát nổ xung quanh tầu địch, bỗng ồ lên như ong vỡ tổ: "Trúng rồi!" Tôi nh́n lên, chếch về phía bên phải mũi tàu, một chiến hạm địch đang bốc khói. Có lẽ là khói của viên đạn nổ tung ngay đài chỉ huy v́ sau đó, dường như hoạt động của tầu này có phần chậm lại".
Hộ Tống Hạm Nhật Tảo HQ-10 là một hành phần của phân đội Bắc dưới quyền chỉ huy của HQ-16. Trong lúc hải chiến, HQ-10 nằm chếch về hướng Nam, cách HQ-16 chừng 1 hải lư. V́ là một tầu loại rà ḿn được biến cải nên là chiến hạm nhỏ nhất, chậm nhất và nhỏ nhất trong số các chiến hạm VNCH tham chiến. Ngoài ra, ngay từ khi gia nhập Hải Đội Hoàng Sa, t́nh trạng kỹ thuật của HQ-10 đă không được khả quan v́ chỉ c̣n một máy chánh, radar lại bị hư. Trước đây, trên đường đi từ Đà Nẵng ra Hoàng Sa vào ngày 18/1, soái hạm HQ-5 đă phải rời đội h́nh, bỏ HQ-10 lại phía sau v́ chạy quá chậm. Tuy cần đi trước cho kịp giờ hẹn với các chiến hạm bạn tại Hoàng Sa, HQ-5 vẫn dùng radar của ḿnh để hướng dẫn HQ-10 hải hành trong đêm. Vũ khí chính của HQ-10 là khẩu trọng pháo 76.2 ly đặt tại sân trước, 2 đại bác 40 ly đơn tại sân giữa và 4 đại bác 20 ly đặt hai bên hông đài chỉ huy và sân sau.
Theo kế hoạch lúc ban đầu, phân đội Bắc có nhiệm vụ yểm trợ hải pháo để phân đội Nam đổ quân chiếm đảo Quang Ḥa. Nhưng sau khi cuộc đổ bộ bất thành v́ quân Trung Cộng trên đảo quá đông và tầu yểm trợ của chúng cũng rất nhiều - tổng Cộng 11 chiếc đủ loại - nên sau khi thảo luận kỹ càng, lực lượng VNCH quyết định tiêu diệt các chiến hạm địch trước. Đây là một quyết định rất sáng suốt v́ nếu phá được đoàn tầu yểm trợ, địch quân trên đảo sẽ bị cô lập và sẽ bị đánh tan dễ dàng. Do đó, HQ-10 cũng được chỉ định một mục tiêu tác xạ, đó là chiếc tầu Trung Cộng mang số 396. Theo lời tường thuật của các nhân chứng, chỉ trong ṿng 5 phút đầu, các khẩu hải pháo trên HQ-10 đă bắn tê liệt pḥng lái chiến hạm địch khiến chiếc tầu này không c̣n điều khiển được nữa, cứ chạy ṿng ṿng làm mồi cho hỏa lực chính xác của HQ-10. Tuy nhiên, v́ chỉ c̣n một máy, xoay trở rất khó khăn nên HQ-10 cũng bị trúng nhiều đạn địch. Hạm Trưởng, HQ Thiếu Tá Ngụy Văn Thà bị tử trận, Hạm Phó là HQ Đại Úy Nguyễn Thành Trí bị thương nặng. Sau khi bắn hạ tầu địch, cuối cùng Hộ Tống Hạm Nhựt Tảo cũng bị ch́m. Một số nhân viên xuống được bè đào thoát mang theo vị Hạm Phó, nhưng chẳng bao lâu, Đại Úy Trí cũng đền nợ nước v́ bị mất máu quá nhiều.
Về việc Hộ Tống Hạm Nhựt Tảo bị ch́m, có một số tài liệu nói rằng chiến hạm bị hỏa tiễn từ chiến hạm Trung Cộng bắn trúng đài chỉ huy. Tuy hải quân Trung Cộng có loại tầu Komar trang bị hỏa tiễn hải - hải (surface to surface missile) Styx nhưng lúc đó chưa có mặt tại Hoàng Sa, c̣n các loại tầu Kronstadt và T.43 tham chiến chỉ trang bị hải pháo cổ điển thông thường, hỏa tiễn nếu có cũng chỉ là loại cá nhân (rocket) cầm tay. Vả lại, nếu có loại phi tiễn đĩnh Komar tham chiến th́ có lẽ mục tiêu sẽ là những chiến hạm chủ lực lớn hơn chứ không phải HQ-10 là chiếc nhỏ và kém quan trọng nhất. Theo lời thuật lại của Trung Tá Vũ Hữu San, sau khi trận hải chiến đă chấm dứt, các chiến hạm ta quan sát thấy có 4 lượng sóng bạc đầu rất lớn đang từ hướng Đông Bắc tiến lại rất nhanh. Rất có thể đây mới là các phi tiễn đĩnh Komar hay khinh tốc định Swatow của Trung Cộng từ căn cứ hải quân Yulin thuộc đảo Hải Nam kép xuống trợ chiến. Nói tóm lại, có nhiều phần v́ HQ-10 vận chuyển khó khăn, bất lợi trong lúc hải chiến nên mới bị ch́m v́ trúng đạn của tầu địch.
Mới đây, Hải Quân Trung Úy Nguyễn Đông Mai là sĩ quan hải pháo có mặt trên HQ-10 trong trận hải chiến cũng cho biết về trường hợp HQ-10 bị bắn ch́m như sau:
"Khi trận đánh kết thúc, các chiến hạm bạn đă rời vùng, HQ-10 v́ bị trúng đạn cháy hầm máy nên bất khiển dụng, ở lại một ḿnh tại Hoàng Sa. Hai chiếc Kronstadt mới tới tăng việc của Trung Cộng mang số 281 và 282 chạy quanh HQ-10 nhiều ṿng và dùng hải pháo bắn ch́m chiến hạm này".
Khi có dịp thuận tiện, chúng tôi sẽ viết một bài chi tiết về trường hợp HQ-10 đi vào ḷng biển mẹ Hoàng Sa.
Trong số các tầu VNCH tham chiến, có lẽ chỉ có Khu Trục Hạm Trần Khánh Dư HQ-4 mới xứng đáng mang danh "chiến hạm". Trong khi các "chiến hạm" khác tuy được gọi là Tuần Dương Hạm hay Hộ Tống Hạm, nhưng thật ra chỉ là loại tuần duyên (Coast Guard) hay tầu rà ḿn của Hoa Kỳ. HQ-4 nguyên là một Khu Trục Hộ Tống Hạm được trang bị radar pḥng không tối tân (DER - Destoyer Escort Radar). Vũ khí chính là hai giàn đại pháo 76.2 ly có radar kiểm xạ (radar control) với khả năng tự ḍ t́m góc độ và tầm xa để "khóa chặt" (lock on) mục tiêu. Đó là nói về loại DER của Hải Quân Hoa Kỳ, nhưng khi chuyển giao cho Hải Quân Việt Nam, những trang bị tối tân đều đă bị tháo gỡ hay không c̣n xử dụng được nữa v́ thiếu bảo tŕ hoặc cơ phận thay thế. Tuy hai khẩu đại pháo 76.2 ly, một tại sân trước và một tại sân sau vẫn c̣n, nhưng hệ thống kiểm xạ đă bất khiển dụng nên các vũ khí chính mất đi rất nhiều hiệu quả. Nếu các khẩu súng 76.2 ly c̣n chính xác và bắn nhanh như khi được đài kiểm xạ điều khiển giống như trong hải quân Hoa Kỳ, HQ-4 dưới sự chỉ huy đầy kinh nghiệm của Hạm Trưởng Vũ Hữu San đă bắn hạ dễ dàng các chiến hạm Trung Cộng. Nhưng rất tiếc, vào thời điểm năm 1974 khi Hoa Kỳ đă phủi tay và cuộc chiến tại Việt Nam gần tàn, khả năng tác chiến của HQ-4 đă giảm sút rất nhiều mặc dù thủy thủ đoàn rất thiện chiến. Một điểm khá bất lợi nữa là HQ-4 ngoài hai khẩu 76.2 ly, không có đại bác 40 ly bắn nhanh. Trong một trận hải chiến khi mục tiêu chỉ cách trên dưới một hải lư, một dàn 40 ly bắn nhanh sẽ có lợi thế hơn một khẩu 76.2 ly bắn chậm.
Nhưng dù với những bất lợi nói trên, dưới quyền chỉ huy sáng suốt, kinh nghiệm của Hạm Trưởng Vũ Hữu San cùng sự quả cảm, gan dạ của thủy thủ đoàn, HQ-4 đă xứng đánh mang danh Khu Trục Hạm. Ngay sau khi nhận được lệnh tác xạ vào tầu địch, hai khẩu đại bác 76.2 ly đă khai hỏa chính xác trúng ngay tầu địch lúc đó chỉ cách khoảng 1,600 yards. Chỉ trong ṿng vài phút đầu, chiếc Kronstadt 271 đă bị bắn cháy không c̣n khả năng tác chiến. Có nguồn tin nói rằng chiếc tầu này sau đó phát nổ và đă bị ch́m. Nhưng cũng như những chiến hạm đồng đi khác, HQ-4 là một mục tiêu khá
|
lớn cho tầu địch nên cũng bị trúng nhiều vết đạn, nhưng các máy móc chính, nhất là hệ hống truyền tin vẫn trong t́nh trạng khiển dụng tốt. Đặc biệt, Trung Tá San cho biết v́ HQ-4 là một chiến hạm khá lớn có nhiều tầng nên được trang bị một hệ thống quạt hút khổng lồ để các tầng bên dưới bớt nóng. Khi tác chiến, một viên đạn địch khi phát nổ đă thổi bay hệ thống quạt hút khổng lồ này. Tuy nhiên, những thiệt hại của HQ-4 được coi là nhẹ so với các chiến hạm bạn khác và vẫn c̣n khả năng tác chiến.
Trên soái hạm HQ-5, khi lệnh tác chiến được ban hành, các ổ súng nổ ḍn dă hướng về tầu địch. Trong lúc tác chiến, Hạm Trưởng, HQ Trung Tá Phạm Trọng Quỳnh, lo việc vận chuyển chiến hạm để vào vị trí tác xạ hữu hiệu nhất cũng như để tránh các vùng san hô, đá ngầm nguy hiểm trong khi Hạm Phó và Sĩ Quan Hải Pháo lo việc chỉ huy tác chiến. Mục tiêu của HQ-5 là chiếc Kronstadt mang số 274 mặc dầu chống trả mănh liệt nhưng bị hư hại nặng v́ trúng nhiều đạn 40 ly và 20 ly nên bị loại ra khỏi ṿng chiến. Để dễ bề lẩn tránh, tầu địch phun ra một màn khói ngụy trang khiến HQ-5 khó nhận biết chính xác mục tiêu. Tuy nhiên, bị trúng đạn quá nặng, chiếc Kronstadt này bắt buộc phải ủi vô bờ san hô phía Nam đảo Quang Ḥa để tránh bị ch́m. Tuy đă loại được đối thủ, nhưng t́nh trạng tác chiến của HQ-5 cũng không mấy khả quan. Tới khoảng 10 giờ 50 sáng tức là vào phút thứ 25 của trận chiến, tất cả các ổ súng lớn trên chiến hạm đều bị trở ngại tác xạ không bắn được, ngoại trừ khẩu đại bác 40 ly bên tả hạm do Thượng Sĩ Tài làm trưởng khẩu. Như vậy, nguyên hông phải của chiến hạm không c̣n trọng pháo để bảo vệ. Nguy hiểm hơn nữa, các chiến hạm c̣n lại của Trung Cộng tập trung lực lượng nhắm vào HQ-5 như để trả thù cho đồng bọn. Tuy bị bao vây và bắt đầu bị trúng nhiều đạn địch, khẩu đại bác 40 ly độc nhất c̣n lại phản pháo ác liệt khiến địch phải chùn lại.
Trung Tá San cho biết cũng trong lúc đó, các chiến hạm VNCH quan sát thấy có bốn lượng sóng lớn trắng xóa đang tiến tới từ hướng Đông Bắc với vận tốc rất nhanh và có tin các phi tiễn đĩnh loại Komar và Hộ Tống Hạm loại Hai nan của địch đang trên đường đến tiếp viện. Trước t́nh thế bất lợi, vả lại các chiến hạm chính của địch tham chiến cũng đă bị hư hại, Đại Tá Hà Văn Ngạc, SQ/CHCT đă sáng suốt ra lệnh cho các chiến hạm VNCH rời vùng giao tranh để bảo toàn lực lượng.
Khi rời khỏi vùng giao tranh vào khoảng 11 giờ sáng ngày 19/1, hải đội VNCH cũng chia làm hai cánh. HQ-16 v́ hoạt động ở khu phía Bắc và đă bị thiệt hại khá nặng có nguy cơ bị ch́m nên đă đổi đường ngược lên phía Bắc, hướng về đảo Hoàng Sa rồi sau đó di chuyển về hướng Tây nhắm về Đà Nẵng. Trong khi đó phân đội Nam gồm HQ-4 và HQ-5 hải hành về hướng Đông Nam. Phía Trung Cộng cũng không c̣n sức để đuổi theo v́ tất cả các chiến hạm tham chiến đều đă bị ch́m hay lên cạn.
Khoảng hai tiếng đồng hồ sau, vào lúc 2 giờ 15 phút, phân đội Nam nhận được lệnh quay trở lại cố thủ tại Hoàng Sa. Các chiến hạm liền đổi đường về hướng Tây Bắc trở lại vùng đă xảy ra trận hải chiến hồi sáng. Khi đă gần tới Hoàng Sa, vào lúc 5 giờ 20 chiều, lệnh cố thủ được hủy bỏ, phân đội Nam được lệnh trở về Đà Nẵng. Về lệnh "cố thủ" này, Trung Tá Vũ Hữu San, Hạm Trưởng Khu Trục Hạm Trần Khánh Dư HQ-4 đă viết trong bài nói chuyện kỷ niệm 24 năm trận hải chiến Hoàng Sa, đọc tại San Jose vào ngày 17 tháng 1 năm 1998 nguyên văn như sau:
"Sau Hoàng Sa 24 năm, chúng tôi c̣n sống và vẫn đi t́m trong mấy chục triệu sách thư viện nhưng cho đến nay, đă không thể nào t́m thấy được cái lư tưởng nào cao xa hơn được biểu l qua h́nh ảnh Khu Trục Hạm Trần Khánh Dư HQ-4 và Tuần Dương hạm Trần B́nh Trọng HQ-5 tuân hành quân lệnh chuẩn bị lên cạn phơi xác ḿnh. Quân lịnh như núi! Lịnh này đúng hay sai cũng là lệnh! Đến chiều tối, lệnh hải hành rời bỏ Hoàng Sa mới được ban ra và chúng tôi các chiến hạm mang đầy vết thương vẫn c̣n đang rỉ máu, được về Đà Nẵng để lo mai táng cho các bạn đă hy sinh, đưa đồng đi bị thương vào quân y viện và sửa chữa chiến hạm..."
Những lời nói hào hùng đầy khí tiết của Trung Tá San tưởng đă diễn tả quá đủ tinh thần chiến đấu bảo vệ lănh thổ, v́ nước quên ḿnh của các chiến sĩ HQ/VNCH.
Đến ngày 20 tháng 1, các chiến hạm HQ/VNCH về tới Đà Nẵng. HQ-4 và HQ-5 cập cầu Thống Nhất tại bến thương cảng hối 7 giờ 30 sáng. Riêng Tuần Dương Hạm Lư Thường Kiệt HQ-16 được Tuần Dương Hạm Trần B́nh Trọng HQ-6 hộ tống cập cầu Tiên Sha thuộc BTL/V1DH vào lúc 10 giờ sáng.
| 1. Phía Việt Nam Cộng Ḥa
|
Thiệt hại về phía HQ/VNCH được ghi nhận ở mức trung b́nh, gồm 1 chiến hạm bị ch́m và 3 chiếc khác bị hư hại. Về phần nhân mạng, số tử thương và bị thương tương đối nhẹ. Ngoài ra, c̣n một số binh sĩ và nhân viên dân chính bị bắt giữ vào ngày 20/1/74 khi phi cơ và chiến hạm Trung Cộng oanh kích và pháo kích rồi cho quân đổ bộ lên các đảo. Nhóm tù binh này gồm 14 nhân viên thuộc HQ-4 được đổ bộ lên đảo Cam Tuyền vào khoảng 10 giờ sáng ngày 18/1 và 34 binh sĩ Địa Phương Quân cùng nhân viên khí tượng, trong số này có một nhân viên dân chính Hoa Kỳ tên Gerald Emil Kosh. Những người bị bắt bị đưa về đảo Hải Nam vào ngày 21/1 và sau cùng bị giam tại nhà lao Thu Dung thuộc tỉnh Quảng Châu. Năm thương bệnh binh được trao trả vào ngày 31/1 tại cầu Shumchum là ranh giới giữa Hồng Kông và tỉnh Quảng Đông. Sau 27 ngày bị giam giữ, trước sự đ̣i hỏi hợp lư quả VNCH và dưới áp lực của giới ngoại giao cũng như hội Hồng Thập Tự quốc tế, Trung Cộng đă phải phóng thích toàn bộ số 43 tù binh c̣n lại.
Sau đây là chi tiết về những thiệt hại về phía HQ/VNCH:
a. Hộ Tống Hạm Nhựt Tảo HQ-10
Đây là chiến hạm nhỏ nhất và có hỏa lực yếu nhất trong số các chiến hạm VNCH tham chiến. Ngoài ra, t́nh trạng kỹ thuật c̣n không được khả quan khiến HQ-10 lại càng hêm bất lợi. Sau khi bắn cháy mục tiêu được chỉ định là chiến hạm Trung Cộng mang số 396, HQ-10 cũng bị bắn trúng đài chỉ huy khiến Hạm Trưởng bị tử thương và hệ thống truyền tin bị tê liệt. Một số nhân chứng từ các chiến hạm bạn quan sát c̣n cho biết chiếc máy chánh duy nhất c̣n lại có lẽ cũng bị hư hại nên HQ-10 không thể vận chuyển được nữa, do đó chiến hạm đă bị tầu địch bắn ch́m. Số nhân viên c̣n lại gồm 23 người, trong đó có Hạm Phó lúc đó bị trọng thương đă xuống 4 chiếc bè cấp cứu đào thoát. Trong lúc trôi dạt trên biển cả, vị Hạm Phó và một nhân viên khác từ trần nên đă được thủy táng. Sau bốn ngày ba đêm lênh đênh trên đại dương không đồ ăn và nước uống, nhóm thủy thủ gặp nạn được chiếc tầu dầu SKOPIONELLA của công ty Shell trên đường đi từ Hồng Kông đến Singapore vớt tại vị trí các Đà Nẵng chừng 150 hải lư về hướng Đông.
b. Tuần Dương Hạm Lư Thường Kiệt HQ-16
HQ-16 thuộc phân đội Bắc cùng với HQ-10 nên cũng bị thiệt hại khá nặng. Trong lúc dùng các khẩu hải pháo 127 ly và 40 ly loại chiếc tầu Trung Cộng mang số 389 ra khỏi ṿng chiến, HQ-16 cũng bị hư hại khá nặng. Hầm đạn 127 ly phía trước mũi bị trúng đạn khiến nước tràn vào mỗi khi mũi tầu chúc xuống nên sau đó đă phải cô lập. Một máy điện bị bắn hư và giây điện đứt làm hệ thống điện khiến hầm máy chỗ nào cũng bị điện giật, do đó nhân viên cơ khí và điện khí phải di tản. Nguy hiểm hơn cả là hông tầu ngang hầm máy chánh tả bị thủng một lỗ lớn ngay tầm nước khiến nước biển tràn vào như thác lũ. Chiến hạm mỗi lúc một nghiêng thêm về bên trái và có nguy cơ bị ch́m nếu không nhém được lỗ thủng. Nhưng sau cùng, nhờ sĩ quan cơ khí trưởng là Đại Úy Hiệp điều động nhân viên pḥng tai và cơ khí cô lập được hầm máy tả, chiến hạm vẫn tự vận chuyển được dù chỉ c̣n máy chánh hữu. V́ hầm đạn đă bị cô lập khiến khẩu 127 ly không c̣n bắn được nữa, ngoài ra chỉ c̣n một máy và v́ tầu bị mất điện hoàn toàn nên hệ truyền tin và tay lái điện cũng bị tê liệt, vả lại, các tầu địch cũng đă bị cháy hay bị ch́m, nên HQ-16 rời ṿng chiến, di chuyển về hướng Bắc để giữ an toàn.
Riêng toán nhân viên 15 người thuộc HQ-16 do Hải Quân Trung Úy Lâm Trí Liêm chỉ huy đổ bộ lên đảo Cam Tuyền (Robert) vào ngày 17-1 đă bị mất liên lạc với chiến hạm sau trận hải chiến nên phải tự rút khỏi đảo bằng xuồng cao su. Sau 10 ngày lênh đênh trên biển cả, những người này đă được ghe đánh cá cứu thoát đưa về Qui Nhơn nhưng có một người bị chết v́ kiệt lực, đó là Hạ Sĩ Nhất Quản Kho Nguyễn Văn Duyên. Toán đổ bộ 15 người này sau đó đă được đặc cách thăng một cấp.
c. Khu Trục Hạm Trần Khánh Dư HQ-4
Là chiến hạm có hỏa lực mạnh với hai đại bác 76 ly nên HQ-4 tiêu diệt mục tiêu không mấy khó khăn. Theo báo cáo, chiếc Kronstadt 271 đă bị HQ-4 bắn cháy, sau đó phát nổ và ch́m ngay từ những phút đầu của cuộc hải chiến. Tuy nhiên, trong khoảnh khắc ngắn ngủi đó, HQ-4 cũng bị trúng nhiều phát đạn của địch quân. Thiệt hại về nhân mạng không đáng kể; thiệt hại vật chất trên chiến hạm được ghi nhận ở mức trung b́nh với hàng trăm vết đạn đủ loại. Trong số cách chiến hạm HQ/VNCH tham chiến, HQ-4 bị thiệt hại tương đối nhẹ nhất. Hai khẩu trọng pháo 76 ly bị trở ngại tác xạ nhưng sau đó đă được sửa chữa ngay trong lúc tác chiến, máy chánh, máy điện và hệ thống truyền tin khiển dụng tốt, v́ vậy HQ-4 coi như vẫn c̣n đày đủ khả năng tác chiến.
d. Tuần Dương Hạm Trần B́nh Trọng HQ-5
HQ-5 là nơi HQ Đại Tá Hà Văn Ngạc, SQ/CHCT đặt bộ tham mưu nên được coi là soái hạm. Theo bản báo cáo hậu hành quân, tất cả hỏa lực của HQ-5 tập trung vào chiếc Kronstadt mang số 274. Không bao lâu, mục tiêu bị bốc cháy v́ trúng nhiều đạn 40 ly và 20 ly nên bốc cháy. Tàu địch phải ủi vào băi san hô sát đảo Quang Ḥa để khỏi bị ch́m, do đó coi như bị hư hại hoàn toàn. Về phần HQ-5 cũng bị trúng đạn nhiều nơi, các ổ trọng pháo chính 127 ly và 40 ly đôi trước mũi cũng bị trở ngại tác xạ, chỉ c̣n khẩu 40 ly bên tả hạm xử dụng được. Chính khẩu súng này đă bắn chặn không cho các tầu địch tới gần. Thiệt hại về nhân mạng trên HQ-5 gồm 1 sĩ quan chết, 3 bị thương; hạ sĩ quan 2 chết 4 bị thương; đoàn viên 9 bị thương. Tổng Cộng 3 chết 16 bị thương. Về vật chất, nhiều kho pḥng, máy móc và hệ thống giây, ống bị trúng đạn. Lửa bốc cháy cũng như nước tràn vào tại nhiều nơi trên chiến hạm. Nhân viên pḥng tai và toán hải kích tăng phái đă xử dụng tối đa phương tiện cơ hữu để cứu thủy và cứa hỏa. Hạm trưởng đă ra lệnh làm ngập nước hầm đạn 127 ly để tránh đạn phát nổ v́ kho điện tử và kho cơ khí bị bốc cháy. Tuy bị hư hại khá trầm trọng nhưng HQ-5 không gặp nguy cơ bị ch́m hay bị tiêu hủy v́ cơ khí trưởng là Thiếu tá CK Trần Đắc Nguyền là một sĩ quan nhiều kinh nghiệm đă đắc lực điều đông nhân viên dập tắt các đám cháy, bít các lỗ thủng và sửa chữa cá máy móc hư hỏng. Do đó, chỉ sau một thời gian ngắn, HQ-5 đă trở về t́nh trạng hoạt động gần như b́nh thường.
| 2. Phía Trung Cộng
|
Cả 4 chiến hạm Trung Cộng tham chiến đều bị trúng đạn. Một tầu Kronstadt và một Trục Lôi Hạm bị ch́m tại chỗ; hai chiếc c̣n lại bị hư hại nặng phải ủi lên băi san hô nên coi như phế thải. Về nhân mạng thiệt hại không rơ nhưng chắc là khá nặng.
Vào ngày 19 tháng 1, ngay sau khi xảy ra trận hải chiến tại Hoàng Sa, một nhân viên giao tế thuộc bộ Ngoại Gia Hoa Kỳ là ông John F. King tuyên bố chính thức tại Hoa Thịnh Đốn: "Hoa Kỳ không nghiêng về phe nào, tuy nhiên chúng tôi rất muốn có một sự giàn xếp ôn ḥa". Khi trả lời câu hỏi của các phóng viên, ông King nói tiếp: "Hoa Kỳ không dính dáng ǵ đến việc tranh chấp tại Hoàng Sa". Như vậy, ít nhất về mặt ngoại giao, Hoa Kỳ đă chọn thái độ trung lập.
Sang ngày 21 tháng 1, bộ Quốc Pḥng Hoa Kỳ cho biết đă chỉ thị cho Đệ Thất Hạm Đi Hoa Kỳ đang hoạt động tại vùng Thái B́nh Dương không được can dự vào các trận đánh giữa VNCH và Trung Cộng để dành quyền kiểm soát quần đảo Hoàng Sa. Trong lúc đó, nguồn tin UPI từ Sài G̣n cho biết chính Đại Sứ Hoa Kỳ Graham Martin cũng đă từ chối lời yêu cầu của chính phủ VNCH, không chịu cung cấp chiến hạm và phi cơ trực thăng tiếp cứu những thủy thủ Việt Nam và một người Mỹ lâm nạn. Tại Hoa Thịnh Đốn, phát ngôn viên bộ Quốc Pḥng Hoa Kỳ, ông Jerry W. Friedman tuyên bố không hay biết ǵ về lời yêu cầu trợ giúp này. Nguồn tin AP rơ ràng hơn, cho biết chính phủ VNCH đă yêu cầu Đệ Thất Hạm Đi cho chiến hạm và phi cơ trực thăng t́m kiếm thủy thủ đoàn của một chiến hạm Việt Nam với 82 thủy thủ đoàn đă bị ch́m tại Hoàng Sa.
Khi được hỏi về việc có một người Mỹ cũng bị mất tích tại Hoàng Sa, ông King giải thích: "người Mỹ này là một nhân viên dân chính làm việc cho cơ quan DAO tại Sài G̣n và đă ra Hoàng Sa theo lời mời của vị Tư Lệnh Hải Quân tại Đà Nẵng. Cuộc hành tŕnh này là một chuyến viếng thăm thông thường dự trù trong 3 ngày và đă được xếp đặt trước khi xảy ra cuộc đụng độ". Ông cũng cho biết không có tin tức ǵ về số phận của người Mỹ này.
Ngày 22 tháng 1, Ngoại Trưởng Hoa Kỳ Henry Kissinger chính thức lên tiếng từ chối không chịu bênh vực phe nào trong cuộc tranh chấp tại Hoàng Sa. Ông Kissinger cũng nói Hoa Kỳ "rất tiếc đă có cuộc đụng độ quân sự tại Hoàng Sa". Trong buổi họp báo. Ngoại Trưởng Hoa Kỳ cho biết ưu tiên hiện tại chưa hẳn là vấn đề thiết lập quan hệ ngoại giao với Bắc Kinh, nhưng là việc đôi bên cộng tác chặt chẽ và cải thiện mối dây liên lạc trên niều lănh vực khác nhau.
Sang ngày 23 tháng 1, giới chức Hoa Kỳ cho biết người Mỹ bị mất tích tại Hoàng Sa thuộc nhóm nhân viên dân chính là việc cho bộ Quốc Pḥng Hoa Kỳ. Đây là nhóm "quan sát viên" có nhiệm vụ theo dơi và báo cáo những hoạt động và hiệu năng của quân đội VNCH. Phát ngôn viên Ṭa Đại Sứ Hoa Kỳ giải thích: "Họ không phải là cố vấn mà chỉ là các quan sát viên có nhiệm vụ báo cáo về việc xử dụng cũng như hiệu năng của các chiến cụ". Nhóm này chỉ có vào khoảng trên dưới mười người và c̣n được gọi là những "liên lạc viên". Giới chức ngoại giao tin tưởng rằng Hoa Kỳ đă không vi phạm đạo luật của Quốc Hội ngăn cấm việc xử dụng quân lực Hoa Kỳ tại Việt Nam và cũng không vi phạm thỏa hiệp Paris.
Theo nguồn tin ṭa Đại Sứ Hoa Kỳ, người Mỹ mất tích tên là Gerald Emil Kosh, 27 tuổi, quê quán tại Lafayetteville, tiểu bang Pennsylvasnia, cựu Đại Úy lục quân đă từng tham chiến tại Việt Nam và được tưởng thưởng một huy chương với ngôi sao bạc và chiến thương bội tinh. Phát ngôn viên Ṭa Đại Sứ c̣n cho biết thêm: "Ông Kosh hiện là một nhân viên dân chính đă có mặt trên một chiến hạm VNCH tham chiến tại Hoàng Sa. Sau một trận hải chiến dữ dội, HQVN đă đưa ông này lên đảo Hoàng Sa để được an toàn hơn. Nhưng ngày hôm sau, phi cơ Mig và chiến hạm Trung Cộng oanh kích đảo và số phận của ông Kosh không được biết từ đó". Riêng bộ Quốc Pḥng Hoa Kỳ vẫn không tiết lộ ǵ nhiều về nhiệm vụ của ông Kosh, chỉ nói rằng ông là nhân viên dân sự làm việc cho pḥng tùy viên quân sự của Ṭa Đại Sứ tại Sài G̣n. Nguồi tin này không được chính xác. Ông Kosh không có mặt trên chiến hạm VNCH v́ ông đă yêu cầu HQ-5 đưa lên đảo Hoàng Sa vào tối 18/1, một ngày trước khi xảy ra trận hải chiến.
Cuối cùng, sau 10 ngày bị bắt giữ, ông Kosh được Trung Cộng thả vào ngày 31 tháng 1 tại cây cầu Lo Wu, ranh giới giữa Hương Cảng và tỉnh Quảng Đông.
Trần Đỗ Cẩm
Email: camtran11@yahoo.com)
(Trích từ tác phẩm "Biển Đông Nổi Sóng" của Trần Đỗ Cẩm)
